Miłość i śmierć w wybranych utworach literackich i w sztuce
Pogotowie maturalne: Motywy literackie - Motyw śmierci


Miłość i śmierć w wybranych utworach literackich i w sztuce

PrezentacjÄ™ zacznÄ™ od przytoczenia fragmentu wiersza Jana Lechonia:
Pytasz, co w życiu z wszystkich rzeczą główną,
Powiem ci: Å›mierć i miÅ‚ość – obydwie zarówno.
Jednej siÄ™ oczu czarnych, drugiej – modrych bojÄ™.
Te dwie są me miłości i dwie śmierci moje.
(Jan Lechoń, Pytasz, co w moim życiu z wszystkich rzeczą główną...)
Tematem mojej prezentacji maturalnej jest funkcjonowanie motywu miÅ‚oÅ›ci i Å›mierci w utworach literackich i sztuce. MiÅ‚ość i Å›mierć, Eros i Tanatos – wydawaÅ‚oby siÄ™, że to wykluczajÄ…ce siÄ™ przeciwieÅ„stwa. Nic bardziej mylnego, okazuje siÄ™ bowiem, iż miÅ‚ość jest nierozerwalnie zwiÄ…zana ze Å›mierciÄ…, a Å›mierć z miÅ‚oÅ›ciÄ…, co idealnie zobrazowaÅ‚ LechoÅ„ w zacytowanym fragmencie. W literaturze i sztuce niezwykle czÄ™sto podejmowane sÄ… te dwa tematy jako wyraz refleksji i zadumy nad życiem czÅ‚owieka. Fascynacja Å›mierciÄ… i miÅ‚oÅ›ciÄ… ma charakter ponadczasowy i stanowi jedno z najbogatszych źródeÅ‚ inspiracji twórczej artystów – Å›mierć stanowi jedyny aksjomat ludzkiego istnienia, miÅ‚ość natomiast wypeÅ‚nia to istnienie sensem i pozwala Å‚atwiej znosić przeciwnoÅ›ci losu. Omawiane pojÄ™cia sÄ… niezwykle bliskie czÅ‚owiekowi, trudno wiÄ™c o bardziej noÅ›ny i interesujÄ…cy temat twórczych poszukiwaÅ„.
IstniejÄ… epoki, w których temat Å›mierci jest podejmowany częściej, jak choćby wszechobecny danse macabre w czasach Å›redniowiecza czy Å›wiadomość przemijalnoÅ›ci zachowana w utworach barokowych. Nie oznacza to, że w innych okresach kulturowych ten temat zanika, można rzec, że pojawia siÄ™ stale. Wyobrażenie Å›mierci wynika z jej cech ponadczasowych: bezwzglÄ™dnoÅ›ci i przypadkowoÅ›ci, dlatego refleksja na jej temat jest niezależna od czasów, w których powstaje. MiÅ‚ość w kulturze bywaÅ‚a tematem tabu, jednak na kartach literatury można byÅ‚o nierzadko ominąć cenzurÄ™ i zakÅ‚opotanie, próbujÄ…c opisać tÄ™ jednÄ… z najczęściej poruszanych namiÄ™tnoÅ›ci czÅ‚owieka. Bardzo czÄ™sto obok tematu miÅ‚oÅ›ci pojawia siÄ™ Å›mierć – zdarza siÄ™ tak, że miÅ‚ość sprowadza Å›mierć, o czym Å›wiadczy np. historia Romea i Julii, czasem miÅ‚ość ratuje od Å›mierci – pamiÄ™tamy scenÄ™ z Krzyżaków, gdy Danusia ocala Zbyszka od Å›mierci okrzykiem „Mój ci on!”, a bywa też tak, że miÅ‚ość realizuje siÄ™ dopiero po Å›mierci, jak w przypadku Tristana i Izoldy. Jak widać te dwa tematy nieustannie siÄ™ ze sobÄ… splatajÄ…, można zapytać, która z tych dwóch siÅ‚ jest mocniejsza? Jaki wywierajÄ… wpÅ‚yw na czÅ‚owieka? W jakich okolicznoÅ›ciach siÄ™ spotykajÄ…? Na te pytania postaram siÄ™ dać odpowiedź w niniejszej prezentacji.
ChciaÅ‚abym rozpocząć swoje rozważania od Å›redniowiecznego poematu, który w niezwykle obrazowy sposób dotyka poruszanej tematyki, chodzi tu o Dzieje Tristana i Izoldy. MiÅ‚ość dwojga ludzi to temat nieco lekceważony w Å›redniowieczu, w którym na pierwszym planie pojawiaÅ‚ siÄ™ Bóg i wszechobecna Å›mierć, jako kara za grzechy. W czasie, gdy KoÅ›ciół potÄ™piaÅ‚ ziemskie rozkosze, a kobieta czÄ™sto byÅ‚a utożsamiana z grzechem i pokusÄ…, znalazÅ‚o siÄ™ także miejsce dla tragicznych kochanków, których dotyczyÅ‚a przecież również namiÄ™tność, Tristana i IzoldÄ™. Izolda ma zostać żonÄ… króla Marka, Tristan jako jego zaufany rycerz ma być tylko jej opiekunem w podróży, jego zadaniem jest przyszłą małżonkÄ™ królowi przywieźć. Wskutek nieprzewidzianych wypadków losy Tristana i Izoldy tragicznie siÄ™ splatajÄ…. DecydujÄ…cy wpÅ‚yw na rozwój wypadków miaÅ‚ tutaj magiczny napój, który wyzwoliÅ‚ miÅ‚ość miÄ™dzy głównymi bohaterami. Poczucie winy, lÄ™k przed grzechem i wierność ideaÅ‚om determinowaÅ‚y zachowanie czÅ‚owieka tamtych czasów, dlatego kochankowie cierpiÄ… ogromne katusze z powodu swojej zakazanej miÅ‚oÅ›ci. WÅ‚aÅ›nie to uczucie staje siÄ™ powodem ich Å›mierci – można niejako stwierdzić, że miÅ‚ość wywoÅ‚uje tÄ™ Å›mierć – wygnany z kraju Tristan umiera od ran, Izolda z żalu także oddaje ducha. Jak czytamy w książce: kochankowie w wielkiej żaÅ‚obie miÅ‚owali siÄ™, później zasiÄ™ pomarli (…), on przez niÄ…, ona przez niego. MiÅ‚ość wygrywa dopiero po ich Å›mierci, czego dowodem i symbolem jest głóg wyrastajÄ…cy z grobu Tristana i wnikajÄ…cy do grobu Izoldy. Jak widać na tym przykÅ‚adzie miÅ‚ość i Å›mierć splatajÄ… siÄ™ ze sobÄ…, pocieszajÄ…ce jest jednak to, iż ta ostatnia nie jest ostateczna, wszak głóg wyrastaÅ‚ wciąż na nowo, znamionujÄ…c siłę miÅ‚oÅ›ci i jej trwanie mimo Å›mierci.
MiÅ‚ość i Å›mierć pojawiajÄ… siÄ™ też w powieÅ›ci Gustava Flauberta Pani Bovary. PoczÄ…tkowo miÅ‚ość jest na scenie sama – najpierw w przywoÅ‚anych utworach Å›redniowiecznych i romantycznych, którymi zaczytuje siÄ™ tytuÅ‚owa bohaterka. PojawiajÄ… siÄ™ w nich mężczyźni, w wizerunku których Emma siÄ™ zakochuje. Nijak nie przystajÄ… opisane tam historie do jej nudnego życia u boku męża. Emma idealizuje miÅ‚ość, chce kochać i być kochanÄ…, jednak mąż Karol nie speÅ‚nia jej oczekiwaÅ„ – nie kocha jej tak, jakby tego chciaÅ‚a. A ona chciaÅ‚a poszukiwania kochanków, nie sama miÅ‚ość dawaÅ‚a jej szczęście, ale dreszcz towarzyszÄ…cy próbowaniu owocu zakazanego. Flaubert daje obraz miÅ‚oÅ›ci nieszczęśliwej, wynikÅ‚ej z czytania „zÅ‚ej” literatury, zrodzonej w chorej psychice niezaspokojonej kobiety. Pani Bovary rozczarowana małżeÅ„stwem mówi o nim z obrzydzeniem: PomyliÅ‚am siÄ™ wiÄ™c. MiÅ‚ość sprowadzona zostaje wiÄ™c do stanu pomyÅ‚ki życiowej, z którÄ… żyje siÄ™ bardzo trudno. Emma znienawidziÅ‚a męża za jego spowszedniaÅ‚e nudne uczucie, co wyrażajÄ… jej myÅ›li: oczekiwane szczęście jednak nie nadeszÅ‚o. Wtedy w jej życiu pojawiajÄ… siÄ™ miÅ‚ostki i nastÄ™pne rozczarowania. Emma nie potrafi kochać swojego męża, jej nie potrafiÄ… kochać kolejni kochankowie i w tym momencie na scenÄ™ wkracza widmo Å›mierci. Emma Bovary bowiem nie chce żyć w taki sposób. Ostatecznie nie wiadomo, co skÅ‚oniÅ‚o jÄ… do samobójstwa – czy klÄ™ska, którÄ… poniosÅ‚a i niechciana miÅ‚ość małżeÅ„ska, czy Å›wiadomość niemożliwoÅ›ci speÅ‚nienia swoich pragnieÅ„. Jak ulaÅ‚ pasuje tu stwierdzenie z powieÅ›ci Marqueza (— Gabriel García Márquez MiÅ‚ość w czasach zarazy), iż Jedynym bólem jaki przeraża mnie w Å›mierci, jest to, że można umrzeć nie z miÅ‚oÅ›ci. Z madame Bovary chyba wÅ‚aÅ›nie tak byÅ‚o. Na tym przykÅ‚adzie literatura daje nam do zrozumienia, że Å›mierć bywa nie tylko z nieodwzajemnionej miÅ‚oÅ›ci i nie tylko wskutek splotu nieszczęśliwych wypadków, Å›mierć pojawia siÄ™ także wtedy, gdy miÅ‚ość bywa zbyt wyidealizowana, gdy jej nie doceniamy lub gdy miÅ‚ość wÅ‚asna jest zbyt wybujaÅ‚a. Gdy miÅ‚ość ze Å›mierciÄ… okazujÄ… siÄ™ mieć to samo oblicze ogromnego cierpienia, brakuje już miejsca na dalsze emocje. Dlatego lepiej nie czuć nic.
Eros i Tanatos spotykajÄ… siÄ™ ze sobÄ… także w kinie. Brak odczuwania emocji i miÅ‚oÅ›ci może być paradoksalnie przywrócony poprzez obcowanie ze Å›mierciÄ…, czego przykÅ‚ad daje nam film Malowany welon John’ego Curran’a. Główna bohaterka, Kitty, podobnie jak Emma Bovary jest znudzona swoim mężem, nie kocha go i nie próbuje zrozumieć. Sytuacja zmusza jÄ… do innego spojrzenia na dotychczasowe życie. Małżonkowie znajdujÄ… siÄ™ w epicentrum cholery w odlegÅ‚ej chiÅ„skiej prowincji – wszechobecna Å›mierć majÄ…ca bardzo ludzki wymiar wpÅ‚ywa na postrzeganie miÅ‚oÅ›ci. Bohaterka boi siÄ™ Å›mierci, codziennie natyka siÄ™ na stosy trupów, sÅ‚yszy cierpiÄ…cych ludzi i jest z tym wszystkim sama. Jej mąż, lekarz, stawia Å›mierci czoÅ‚o, swoim przykÅ‚adem pokazuje, że Å›mierć w jakiÅ› sposób zwalcza siÄ™ miÅ‚oÅ›ciÄ… do drugiego czÅ‚owieka WidzÄ…c zmagania męża z cholerÄ…, jego bezustannÄ… walkÄ™ z nierównym przeciwnikiem, Kitty zakochuje siÄ™ w nim naprawdÄ™ i sama też zaczyna dziaÅ‚ać dla innych. Doktor Fane mówi w filmie niewiele, ale wypowiada znamienne sÅ‚owa, Å›wiadczÄ…ce o jego poczuciu misji: Nikt z nas nie jest tu bez powodu. Mamy zatem w tych sÅ‚owach ukrytÄ… miÅ‚ość do kobiety, ale też i miÅ‚ość do setek obcych ludzi, którym trzeba pomóc. Choć losy tej pary sÄ… tragiczne, zakoÅ„czenie ich miÅ‚oÅ›ci nie jest takie jednoznaczne, jak by siÄ™ mogÅ‚o wydawać. Lekarz wprawdzie umiera, ich miÅ‚ość zostaje przerwana, ale bohaterka zmieniÅ‚a siÄ™ na zawsze, poza tym poczęło siÄ™ dziecko, które jest przedÅ‚użeniem miÅ‚oÅ›ci i nowym życiem, czyli pokonaniem Å›mierci. To sugestywne dzieÅ‚o o miÅ‚oÅ›ci i Å›mierci pokazuje jak bardzo te dwa Å›wiaty mogÄ… siÄ™ przeplatać, jedno wywoÅ‚uje drugie, jedno po drugim nastÄ™puje, obserwujemy naprzemienne ich panowanie. Wniosek jednak nasuwa siÄ™ tu konkretny, iż miÅ‚ość jest silniejsza niż Å›mierć, a czasem ta druga może być pomocna, do zaistnienia tej pierwszej…
Czasem miÅ‚ość i Å›mierć sÄ… tak nierozerwalnie ze sobÄ… zwiÄ…zane, że niczym siostry bliźniaczki muszÄ… być ujmowane razem, jednak należy pamiÄ™tać, że sÄ… odrÄ™bnymi zjawiskami, wiÄ™c mimo, iż wywoÅ‚ujÄ… podobny efekt, nie sÄ… tym samym. Literatura pokazuje nam przewrotność powyższych twierdzeÅ„. Barokowy mistrz konceptu J. A. Morsztyn w niebanalny sposób traktuje motyw miÅ‚oÅ›ci i Å›mierci w Sonecie do trupa. Zestawia ów poeta trupa i zakochanego, bezsprzecznie stwierdzajÄ…c, że spotkaÅ‚ ich taki sam los. Już w pierwszej strofie zakochany odnajduje wiele analogii pomiÄ™dzy zmarÅ‚ym – ofiarÄ… "strzaÅ‚y Å›mierci", a sobÄ… - martwym od "strzaÅ‚y miÅ‚oÅ›ci". Jak widać i Å›mierć, ale także i miÅ‚ość potrafi zabijać. Mówi bowiem: Leżysz zabity i jam też zabity. I dalej już wylicza kolejne cechy – bladość obydwu, ciemność umysÅ‚u zakochanego i ciemność spowodowanÄ… nakryciem kirem trupa. Jeden jest zniewolony: "mam rozum Å‚aÅ„cuchem powity", drugi ma także zwiÄ…zane rÄ™ce. I na tym podobieÅ„stwa siÄ™ koÅ„czÄ…, bo poeta zaczyna wymieniać różnice, które ostatecznie skÅ‚adajÄ… siÄ™ w konkluzjÄ™, że trup ma o niebo lepiej niż nieszczęśliwie zakochany – ponieważ, zmarÅ‚y już nic nie czuje, może milczeć, nie musi opiewać sÅ‚owami swego bólu, poza tym jest zimny, nie pali go ogieÅ„ miÅ‚oÅ›ci (TyÅ› jak lód, a jam w piekielnej Å›reżodze), no i najważniejsze – wkrótce stanie siÄ™ prochem, a zakochany bÄ™dzie trawiony żarem uczucia i nadal bÄ™dzie cierpieć i cierpieć, i cierpieć:

Ty się rozsypiesz prochem w małej chwili,
Ja się nie mogę, stawszy się żywiołem
Wiecznym mych ogniów, rozsypać popiołem.
CaÅ‚y utwór budowany jest na zasadzie kontrastu, który ujawnia paradoks, że lepiej być martwym aniżeli cierpieć z powodu nieszczęśliwej miÅ‚oÅ›ci. Jak widać miÅ‚ość bywa straszniejsza od Å›mierci, jeÅ›li nie jest szczęśliwa, wtedy nagle zaczyna siÄ™ pragnÄ…c Å›mierci, traktujÄ…c jÄ… jak wybawienie. A kiedy czÅ‚owiek kocha, chciaÅ‚by żyć wiecznie, by nacieszyć siÄ™ miÅ‚oÅ›ciÄ…. Zmienne sÄ… pragnienia ludzkie…
Nie tylko ludzkie pragnienia bywają zmienne, zmienna może być także sama śmierć, co widać na obrazie Georga Wattsa pod tytułem Miłość i śmierć. Obraz śmierci, jaki pojawia się w kulturze, ma najczęściej postać szkieletu, jak np. czytamy w Rozmowie Mistrza Polikarpa ze śmiercią:
Chuda, blada, żółte lice,
Upadł ci jej koniec nosa,
Z oczu płynie krwawa rosa
Przewiązała głowę chustą,
Nie było warg u jej gęby,
Groźną kosę w ręku mając itd. Itd.

Nieodłączny atrybut stanowi groźna kosa, wizerunek caÅ‚ej postaci jest odrażajÄ…cy, bywa przerażajÄ…cy. Czasem Å›mierć ma postać anioÅ‚a stojÄ…cego na uboczu, dalekiego i obcego czÅ‚owiekowi, to znów jawi siÄ™ jako abstrakcyjne pojÄ™cie aktu zemsty Å›wiata na ziemskim porzÄ…dku natury, o czym czytamy w Trenach Jana Kochanowskiego. Natomiast na obrazie Wattsa Å›mierć siÄ™ zmienia – można rzec, że ma ludzkie oblicze, choć jej oblicza wcale nie widać. Ale da siÄ™ z obrazu wyczytać ludzkie cechy. Mamy tu bowiem scenÄ™ powitania miÅ‚oÅ›ci i Å›mierci. MiÅ‚ość ukazana pod postaciÄ… greckiego Amora wpatruje siÄ™ ze współczuciem w niewidocznÄ… odbiorcy twarz Å›mierci. Gest Amora mógÅ‚by być odczytany także jako odpychanie, jednak nie widać na jego twarzy emocji, które mogÅ‚yby tÄ™ tezÄ™ potwierdzić. Na obliczu miÅ‚oÅ›ci widać wyraz troski, a wyciÄ…gniÄ™ta dÅ‚oÅ„ nie jest wyrazem niechÄ™ci, ale raczej zatrzymanym na płótnie gestem powitania, chÄ™ciÄ… przytulenia nadchodzÄ…cej Å›mierci. Åšmierć natomiast ukazana jest jako postać o masywnej sylwetce, która gdzieÅ› zatraciÅ‚a swojÄ… grozÄ™ – nie widać szkieletu, odpadajÄ…cych części ciaÅ‚a, nie jest to postać daleka i obca. Poprzez przygarbienie, schylenie gÅ‚owy i wyciÄ…gniÄ™tÄ… do powitania rÄ™kÄ™ sprawia wrażenie postaci zÅ‚amanej cierpieniem, ogromem smutnych doÅ›wiadczeÅ„. Pod stopami Å›mierci wije siÄ™ wyschniÄ™ty korzeÅ„, nad jej gÅ‚owÄ… widać suche liÅ›cie, za plecami miÅ‚oÅ›ci widać za to kwitnÄ…ce kwiaty – symbol życia. Niezwykle plastycznie ukazaÅ‚ malarz zetkniÄ™cie siÄ™ tych dwóch Å›wiatów. Bardzo wyraźnie widać tu ich wzajemne przenikanie – postacie witajÄ… siÄ™ jak bliskie sobie osoby – Å›mierć zmÄ™czona dokonanym zniszczeniem szuka pocieszenia w ramionach miÅ‚oÅ›ci. Åšmierć po wÄ™drówce wraca do domu, gdzie czeka miÅ‚ość. Być może na koÅ„cu czasów taki bÄ™dzie ostateczny rachunek – gdy już nie bÄ™dzie Å›mierci, zagoÅ›ci tylko miÅ‚ość? ByÅ‚aby to wielce budujÄ…ca perspektywa.
KoÅ„czÄ…c niniejsze rozważania, wypada jeszcze raz stwierdzić, iż miÅ‚ość i Å›mierć sÄ… zjawiskami bliskimi czÅ‚owiekowi, dotykajÄ…cymi go w równym stopniu. Tematyka Erosa i Tanatosa istnieje w literaturze i sztuce odkÄ…d tylko czÅ‚owiek zaczÄ…Å‚ je tworzyć. Nie można dać jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, które z tych odczuć jest silniejsze – czasem bywa to miÅ‚ość, która zwycięża Å›mierć, czasem zaÅ› miÅ‚ość jest tak sÅ‚aba i krucha, że ugina siÄ™ pod ciężarem Å›mierci. Twórcy literatury i sztuki próbujÄ… stale analizować te pojÄ™cia od podstaw, ponieważ majÄ… Å›wiadomość, że sÄ… to tematy skomplikowane, tak jak skomplikowany i zróżnicowany wewnÄ™trznie jest każdy pojedynczy czÅ‚owiek, który doznaje miÅ‚oÅ›ci i Å›mierci.
Śmierć z jednej strony potrafi rozdzielić, z drugiej jednak łączy, miłość scala, ale jej brak zabija, więc pewnie rację miał Jim Morrison, śpiewając, że tak naprawdę to nie śmierć rozdziela ludzi, lecz brak miłości. Być może w tym ostatecznym zestawieniu deficyt miłości jest groźniejszy niż śmierć? Ponieważ potrafi bardziej rozdzielić i mocniej zranić, bez nadziei na poprawę. Nie można porównywać, niczym Morsztyn, siły miłości i śmierci, trzeba je postrzegać jako dwie równorzędne siły mające ogromną moc i prawie zawsze występujące razem.

strona:    1    2    3    4    5  





Bo życie kruche jest... Motyw cierpienia i śmierci na podstawie wybranych utworów literackich i dzieł sztuki

Ocena:
20/20
Teza: Bohaterowie literaccy często staja w obliczu śmierci i cierpienia. Zjawiska te są wielowymiarowe i często nieuniknione.

Ocena opisowa nauczyciela: Temat trudny. Bardzo dobrze przeprowadzona argumentacja broni tezę prezentacji. Ciekawe wnioski uzupełniają całość. Brawo!

Symbol jako sposób nazywania niewyrażalnego. Interpretując wybrane utwory literackie i dzieła malarskie, określ rolę symbolu w komunikacji artystycznej

Ocena:
20/20
Teza: Śmierć, szczególnie u twórców modernistycznych ma często znaczenie symboliczne, jest nośnikiem pewnych głębszych przemyśleń i przeżyć autora

Ocena opisowa nauczyciela: Autor w umiejętny sposób porusza się po świecie literatury i sztuki. Na uwagę zasługuje bogata bibliografia.

Różne sposoby ukazywania śmierci i umierania w literaturze i malarstwie renesansu oraz przełomu XIX i XX wieku

Ocena:
20/20
Teza: Motyw życia i śmierci towarzyszy ludzkości od początku jej istnienia poprzez wszystkie epoki literackie i artystyczne.

Ocena opisowa nauczyciela: Praca dojrzała, bardzo przejrzysta. Kolejne argumenty przedstawione są logicznie. Dobre wprowadzenie do tematu i wnioski.

Motyw śmierci w literaturze i sztukach plastycznych. Omów zagadnienie, odwołując się do wybranych dzieł

Ocena:
20/20
Teza: W zależności od epoki historycznej, kultury, światopoglądu i głoszonych idei człowiek próbował oswajać śmierć, pojąć jej zagadkę.

Ocena opisowa nauczyciela: Praca bardzo obszerna i szczegółowa. Temat wnikliwie zanalizowany.

Śmierć jako motyw w literaturze i sztuce. Przeanalizuj zagadnienie na wybranych przykładach

Ocena:
20/20
Teza: Artyści, próbując przybliżyć innym tajemnicę śmierci, przedstawiali w swoich dziełach własne wyobrażenia umierania i życia pośmiertnego.

Ocena opisowa nauczyciela: Praca bogata w różne wizje śmierci. Rozbudowana bibliografia, płynna i poprawna wypowiedź. Ciekawe ilustracje.

Analizując wybrane utwory literackie, omów funkcje śmierci i zła w baśniach, bajkach i mitach

Ocena:
20/20
Teza: Zło i śmierć podstawowymi elementami baśniowego, bajkowego i mitycznego świata.

Ocena opisowa nauczyciela: Praca w pełni realizuje temat. Ciekawe przykłady literatury podmiotowej, przemyślana kompozycja.

Danse macabre - motyw śmierci w literaturze i sztuce

Ocena:
20/20
Teza: Taniec śmierci odzwierciedla wszechobecność śmierci, która wszystkich ludzi traktuje tak samo.

Ocena opisowa nauczyciela: Motyw bardzo poprawnie opracowany. Zawiera zarówno literackie, jak i plastyczne przykłady. Dobra bibliografia i plan prezentacji.

Czekając na śmierć, czyli jak i w czym odnaleźć sens życia kiedy brak już nadziei. Rozwiń temat w oparciu o wybrane utwory z różnych epok

Ocena:
20/20
Teza: Autorzy każdej epoki przedstawiali ludzi oczekujących na śmierć, świadomych jej nieuchronnego nadejścia.

Ocena opisowa nauczyciela: Praca zawiera wszelkie niezbędne argumenty. Poprawna konstrukcja, ciekawy tok myślenia.

Ars moriendi - wielcy bohaterowie literaccy wobec śmierci. Zaprezentuj ich postawy i autorskie sposoby kreacji analizując wybrane dzieła

Ocena:
20/20
Teza: Główne utwory związane z ars moriendi powstały w średniowieczu, jednak i w późniejszej literaturze możemy odnaleźć przykłady godnej śmierci.

Ocena opisowa nauczyciela: Praca wykorzystuje dostępne argumenty. Poprawna stylistyka, logiczna spójność.

Przedstaw funkcjonowanie motywu śmierci w literaturze i sztuce średniowiecza i baroku

Ocena:
20/20
Teza: Charakterystyka obrazów śmierci w średniowieczu i barok

Ocena opisowa nauczyciela: Praca szczegółowa, zawiera wiele ciekawych przykładów z literatury i sztuki. Poprawna kompozycja, teza i wnioski.

Człowiek wobec śmierci w literaturze i sztuce. Przedstaw zagadnienia na wybranych przykładach

Ocena:
20/20
Teza: Artyści często wykorzystywali motyw śmierci, by ukazać swój stosunek do niej lub stosunek swego pokolenia.

Ocena opisowa nauczyciela: Praca zawiera wiele interesujących przykładów. Poprawna bibliografia i plan.

Miłość i śmierć w wybranych utworach literackich i w sztuce

Ocena:
20/20
Teza: MiÅ‚ość i Å›mierć w literaturze i kulturze – popularność omawianych motywów.

Ocena opisowa nauczyciela: Prezentacja w pełni realizuje temat. Ciekawe przykłady oraz wnioski.

Literackie i malarskie sposoby heroizacji śmierci bohatera. Omów problem na wybranych przykładach

Ocena:
20/20
Teza: Heroizacja śmierci bohaterów najczęściej służyła zachowaniu pamięci i oddaniu hołdu nieprzeciętnym jednostkom.

Ocena opisowa nauczyciela: Praca ciekawa, oparta na przykładach z różnych epok literackich.

Przedstaw motyw poświęcenia życia w literaturze. Scharakteryzuj problem, analizując przykłady literackie z różnych epok

Ocena:
20/20
Teza: Ukazanie wyjątkowych postaci, które w imię szczytnej idei poświęciły własne życie.

Ocena opisowa nauczyciela: Temat ciekawie przedstawiony. Oparty na lekturach z różnych epok.

Wesela i pogrzeby w literaturze polskiej. Omów różnorodne ujęcia motywów, odwołując się do wybranych przykładów

Ocena:
20/20
Teza: Motyw wesela i pogrzebu w twórczości pisarzy polskich różnych epok.

Ocena opisowa nauczyciela: Prezentacja w pełni wyczerpuje temat - opisuje dwa wesela i dwie ceremonie pogrzebowe.

Przedstaw różne wyobrażenia ludzi dotyczące śmierci w oparciu o wybrane dzieła literackie

Ocena:
20/20
Teza: a) Uniwersalność i tajemniczość tematu śmierci widziana oczami twórców literatury.

Ocena opisowa nauczyciela: Prezentacja wnikliwie przedstawia wybrane utwory. Poprawny styl i kompozycja.

Motyw śmierci w literaturze i sztuce romantyzmu i Młodej Polski. Omów na wybranych przykładach.

Ocena:
20/20
Teza: Zaprezentowanie funkcjonowania motywu śmierci w literaturze i sztuce romantyzmu i Młodej Polski.

Ocena opisowa nauczyciela: Bogata bibliografia i szczegółowy plan prezentacji.

Przedstaw rolę motywu śmierci w wybranych utworach literackich

Ocena:
20/20
Teza: Pisarze i poeci w zależności od roli, jaką przypisywali motywowi śmierci opisywali różnorodne jej oblicza.

Ocena opisowa nauczyciela: Prezentacja przemyślana, pokazuje różnorodne wizje śmierci służące różnym celom autorskim.

In hora mortis. W jaki sposób poeci opisywali swoje przeżycia związane ze śmiercią ważnych dla nich osób?

Ocena:
20/20
Teza: Artyści przeżywając śmierć ważnych dla nich osób swoje refleksje przekazywali za pomocą języka poezji.

Ocena opisowa nauczyciela: Prezentacja w pełni realizuje temat. Mówi o poetyckich obrazach "godziny śmierci" w różnych epokach.

Wykorzystanie motywu śmierci w utworach literackich i malarskich XIX i XX wieku Omów, analizując wybrane dzieła

Ocena:
19/20
Teza: Literatura odbiega od przedstawiania śmierci wyłącznie w biologicznym wymiarze, nadając jej określony sens.

Ocena opisowa nauczyciela: Praca logiczna, zawierająca bogatą literaturę podmiotową i przedmiotową. Wiele argumentów na udowodnienie tezy.

Motyw śmierci w literaturze i malarstwie. Omów na wybranych przykładach

Ocena:
19/20
Teza: Temat śmierci jest ciągle aktualny i fascynuje wielu artystów, dlatego też powstało mnóstwo dzieł poruszających tę kwestię.

Ocena opisowa nauczyciela: Praca napisana dobrym stylem. W pełni realizuje temat.

Obraz śmierci w malarstwie i literaturze. Omów na wybranych przykładach

Ocena:
19/20
Teza: Myśl o śmierci towarzyszyła człowiekowi praktycznie od zawsze. Istnieją na to dowody w poezji, prozie, dramacie czy sztukach pięknych.

Ocena opisowa nauczyciela: Praca napisana płynnym językiem. Ciekawe przykłady z malarstwa. Logiczna i przejrzysta kompozycja.

Motyw samobójstwa w literaturze. Przedstaw na wybranych przykładach pochodzących z różnych epok

Ocena:
19/20
Teza: W literaturze akt samobójstwa jest najczęściej potępiany i nie prowadzi do niczego pozytywnego.

Ocena opisowa nauczyciela: Temat zwięźle ukazany. Poszczególne argumenty sformułowane poprawnie. Jasne wnioski. Właściwy plan i bibliografia.

Śmierć i umieranie w literaturze dawnej oraz współczesnej. Omów na podstawie dwóch epok

Ocena:
19/20
Teza: Różnorodność sposobów ujęcia motywu śmierci i umierania jest ściśle uzależniona od okoliczności historycznych, światopoglądowych i epokowych.

Ocena opisowa nauczyciela: Praca dojrzała, wnikliwie analizuje temat. Poprawnie dobrana literatura.

Motyw śmierci w literaturze. Dokonaj analizy wybranych utworów z różnych epok

Ocena:
19/20
Teza: Artyści, próbując przybliżyć innym tajemnicę śmierci przedstawiali w swoich dziełach własne wyobrażenia umierania i życia pośmiertnego.

Ocena opisowa nauczyciela: Praca szeroko ukazuje motyw śmierci w literaturze. Szczegółowa bibliografia i plan pracy.

Przedstaw różne wyobrażenia ludzi dotyczące śmierci w oparciu o wybrane dzieła literackie

Ocena:
19/20
Teza: Przez wieki w literaturze śmierć przybierała różnorodne obrazy.

Ocena opisowa nauczyciela: Praca na kilku przykładach pokazuje jak artyści przedstawiali śmierć. Poprawna bibliografia i język wypowiedzi.

Scharakteryzuj różne ujęcia motywu śmierci w literaturze i określ ich funkcje

Ocena:
19/20
Teza: Artyści odmiennie przedstawiali motyw śmierci w literaturze w zależności od funkcji jaką miał pełnić.

Ocena opisowa nauczyciela: Praca pokazując różne ujęcia śmierci uwzględnia ich funkcję. Poprawny język, rozbudowana bibliografia i plan pracy.

Sposoby ukazywania bohaterskiej śmierci w literaturze. Scharakteryzuj je na podstawie wybranych utworów różnych epok literackich.

Ocena:
19/20
Teza: Mimo iż istota śmierci jest niezmienna, odmienne są sposoby prezentacji bohaterskiej śmierci w literaturze rożnych epok.

Ocena opisowa nauczyciela: Praca poprawna, bogata bibliografia.

Sceny śmierci w literaturze. Porównaj i omów ich funkcje w wybranych dziełach

Ocena:
19/20
Teza: Aby „oswoić” Å›mierć poszczególni twórcy próbowali przedstawić różnorodne sceny Å›mierci.

Ocena opisowa nauczyciela: Praca zawiera wszystkie niezbędne elementy. Poprawny plan pracy oraz bibliografia.

Obraz śmierci w sztuce średniowiecza. Omów na wybranych przykładach

Ocena:
19/20
Teza: Wyobrażenia Å›mierci w Å›redniowieczu miaÅ‚y przede wszystkim charakter dydaktyczny – przypominaÅ‚y o kruchoÅ›ci ludzkiego żywota i zachowaniu pokory wobec Stwórcy.

Ocena opisowa nauczyciela: Praca ciekawa, ukazuje różnorodność wizerunków śmierci. Poprawna bibliografia.

Motyw śmierci i czasów ostatecznych w literaturze, sztuce i muzyce. Omów, analizując wybrane przykłady

Ocena:
19/20
Teza: Motyw śmierć i czasów ostatecznych ukazywany jest na obraz i podobieństwo wyobrażeń ludzi żyjących w danej epoce.

Ocena opisowa nauczyciela: Zwięzła praca w pełni realizująca temat.

Topos śmierci heroicznej w literaturze. Przedstaw jego źródła i udowodnij jego popularność w epoce romantyzmu i literaturze współczesnej

Ocena:
19/20
Teza: Popularność motywu śmierci heroicznej w romantyzmie i czasach współczesnych.

Ocena opisowa nauczyciela: Prezentacja w pełni poprawna, właściwy dobór lektur i ciekawe wnioski.

Motyw miłości i śmierci. Przedstaw na wybranych przykładach literackich

Ocena:
18/20
Teza: Miłość i śmierć w literaturze to nierozerwalne uczucia.

Ocena opisowa nauczyciela: Praca na odpowiednio dobranych przykładach literackich ilustruje postawioną tezę. Poprawna bibliografia.

Bohaterska śmierć w literaturze. Przedstaw na wybranych przykładach literackich

Ocena:
18/20
Teza: W romantyzmie twórcy ukazywali śmierć bohaterów w celu ukazania właściwej postawy patriotycznej, jednak sposoby przedstawiania zgonu bohatera były różne.

Ocena opisowa nauczyciela: Praca poprawna, napisana dobrym językiem. Teza poprawnie uargumentowana.

Różne ujęcia śmierci w literaturze i sztuce. Omów na wybranych przykładach

Ocena:
18/20
Teza: Pomimo licznych prób ukazania śmierci w literaturze i sztuce wciąż pozostaje ona tajemnicą.

Ocena opisowa nauczyciela: Praca poprawnie realizuje temat. Dobry język i styl wypowiedzi.

Samobójstwo jako temat utworów literackich różnych epok

Ocena:
18/20
Teza: Ucieczka przed realnym życiem, zagubienie w świecie wartości oraz niedojrzałość i nieodpowiedzialność jako źródła decyzji samobójczej wybranych bohaterów literackich.

Ocena opisowa nauczyciela: Praca świetnie realizuje temat. Ciekawa kompozycja pracy.

Motyw umierania ukazany w literaturze. Omów na wybranych przykładach

Ocena:
18/20
Teza: W literaturze problem śmierci jest podejmowany niezwykle często.

Ocena opisowa nauczyciela: Poprawna i przejrzysta praca. Ciekawa prezentacja pps.

Śmierć w literaturze różnych epok

Ocena:
18/20
Teza: Śmierć to jeden z najczęściej pojawiających się motywów w literaturze.

Ocena opisowa nauczyciela: Praca bardzo zwięzła. Poprawna forma wypowiedzi i przytoczone argumenty.

Człowiek wobec śmierci w poznanych utworach literackich różnych epok. Przedstaw na wybranych przykładach

Ocena:
18/20
Teza: Wizerunek śmierci zmieniał się w zależności od czasu, w którym poruszano ten temat.

Ocena opisowa nauczyciela: Praca przeciętna. Dobra argumentacja. Poprawny język i styl wypowiedzi.

Motyw śmierci heroicznej w wybranych utworach

Ocena:
18/20
Teza: Literatura wskazuje bohaterów, którzy poświęcając swoje życie w dobrej sprawie, ukazali swe męstwo i odwagę.

Ocena opisowa nauczyciela: Prezentacja poprawna, analizuje podstawowe utwory dotyczące heroicznej śmierci.

Stosunek człowieka do śmierci. Przedstaw problem, opierając się na wybranych lekturach

Ocena:
17/20
Teza: Obraz śmierci w literaturze ukształtowany jest na obraz i podobieństwo ludzkich wyobrażeń danej epoki.

Ocena opisowa nauczyciela: Praca poprawna i przejrzysta. Śmierć została przedstawiona wieloaspektowo, na przykładzie lektur z różnych epok.

Funkcje motywu śmierci w literaturze i sztuce. Przedstaw na podstawie wybranych utworów

Ocena:
17/20
Teza: Śmierć jest zjawiskiem ponadczasowym, które na przestrzeni epok literackich zmienia swój wizerunek.

Ocena opisowa nauczyciela: Praca przeciętna. Poprawna bibliografia i plan wypowiedzi.

Wizerunek śmierci w utworach literackich i malarstwie. Zaprezentuj odwołując się do wybranych przykładów

Ocena:
17/20
Teza: We wszystkich epokach niemal każdy twórca podejmował temat śmierci.

Ocena opisowa nauczyciela: Praca poprawna, a temat przedstawiony na wielu przykładach.

Miłość, samotność i śmierć w literaturze. Przedstaw temat, odwołując się do wybranych przykładów

Ocena:
17/20
Teza: Zróżnicowanie kreacji miłości, śmierci i samotności na przestrzeni wieków.

Ocena opisowa nauczyciela: Praca przeciętna i tendencyjna. Poprawna bibliografia.